Noktalama İşaretleri ve Yazım Kuralları
Noktalama İşaretleri ve Yazım Kuralları hakkında bilgiler...
Nokta
1) Tamamlanmış cümlelerden sonra kullanılır.
Beni anladığını sanmıştım.
Artık bu konu konuşulmamalı bence.
2) Bazı kısaltmalardan sonra kullanılır.
Yrd. Doç. (Yardımcı Doçent)
Cad. (Cadde)
- (Sayfa)
İng. (İngilizce)
çev. (Çevirmen)
Nokta Kullanılmayan Kısaltmalar
m, cm
g, kg
I,H, Fe
TBMM, TDK
- a) Element ve ölçülerin kısaltmalarında nokta kullanılmaz.
- b) Kurum, kuruluş, müessese, makam, üniversite adlarının kısaltmalarında bütün harfler büyüktür ve nokta koymaya gerek yoktur.
3) Sayılardan sonra sıra bildiren “ıncı, inci, uncu, üncü” eki yerine kullanılır.
- (Beşinci
- (Altmış altıncı)
4) Tarihleri yazarken gün, ay ve yıl arasına konur.
04.01.2010
- Haziran. 2004 (Yanlış)
10.06.2004 (Doğru)
5) Saat, dakika bildiren sayıları birbirinden ayırmak için kullanılır.
14.00
23.45
6) Bir yazının maddelerini gösteren harf ve sayılardan sonra kullanılır.
A.
B.
C.
7) Kitap ve dergi künyelerinin sonunda kullanılır.
Virgül
1) Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük veya sözcük gruplarının arasına konur.
Seni, sesini, arkadaşlığını unutmadım.
Okul arkadaşları, iş arkadaşları, akrabaları onu ziyarete gelmişler.
Kahvaltıda peynir, yumurta, bal ve zeytin yermiş.
2) Birbiri ardınca sıralanan cümleler arasında konur.
Çok çalıştık, umudumuzu kaybetmedik, başardık.
Bahar geldi, çiçekleri sevin, hayvanlara iyi davranın.
3) Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan sözcükler arasına konur.
Akşam, akşam, yine akşam…
Kopar sonbahar tellerinden
Derinden, derinden, derinden
Biten yazla başlar kader musikisi
4) Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur.
Okula gitmeyeceğim, dedi.
Bilmemek ayıp değil, demiştim.
5) Kendinden sonraki cümleye bağlı olarak red, kabul, teşvik bildiren “hayır, evet, peki, tamam, elbette…” gibi sözcüklerden sonra konur.
Tamam, gideriz.
Peki, geliyorum.
Evet, anlıyorum.
Hayhay, memnun oluruz.
6) Cümle içinde ara söz, ara cümleleri ayırmak için kullanılır. Ara sözlerde virgül yerine kısa çizgi de kullanılır.
Eğer getirdiklerini, kitap ve dergileri, dağıtmak istersen dağıtabilirsin.
Kızını, bir tanecik kızını, gelin etti.
Umut, en iyi arkadaşım, beni aramıyor.
7) Bir sözcüğün kendisinden sonra gelen sözcük veya sözcük gruplarıyla anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek, anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
Genç, doktora sordu.
Bu gece, eğlenceleri çok uzadı.
Sizde kazançlı çıkmak istiyorsanız benim gibi, hanımları siyasete katın.
8) Hitap için kullanılan sözlerden sonra kullanılır.
Sayın Başkanım,
Değerli öğretmenlerim,
9) Uzun cümlelerde yükleme uzak düşen ögeyi özellikle vurgulamak için kullanılır.
Ayşe Hanım, bu olayları duyar duymaz herkesi harekete geçirip telaşlandırmış.
10) Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi, yayım tarihi… maddelerinden sonra kullanılır.
Fatih Rıfkı Atay, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938
Bibliyografya Nedir?
Belli bir konuda yayınlanan yayınların tamamına bibliyografya denir.
Faydalanılan kaynak listesi,
Bir eser yazılırken başka eserlerden yararlanıyorsa yararlanılan eserlerin hepsi.
Kaynakça.
…
Eserin yazarı, eserin adı, yayınevi, yayın yeri, tarih.
Kitaplar hakkına geniş bilgisi olan kişilere bibliyograf denir.
Orhan Pamuk, Kar, Op Basımevi, Antalya, 2010
ARA SÖZ
Cümlede herhangi bir ögenin veya cümlenin tamamının anlamını pekiştirmek, açıklamak için kullanılan söz gruplarına ara söz denir. Ara sözler cümle değerindeyse bunlara ara cümle denir.
Ara söz cümlelerden çıkarılınca cümle yine anlamlıdır; fakat bazı bilgiler ek olarak gösterilmek istendiğinde ara sözlerden yararlanılır.
Ömer, en iyi arkadaşım, beni günlerdir aramıyor.
Dayım, o da öğretmendi, beni ders çalıştırırdı.
Bu hediyeyi anneme, ilk öğretmenime, aldım.
Siz, kim ne derse desin, görevinizi yapın.
Dün sabaha karşı, saat beş gibi, ateşi arttı.
Başımın ağrısı yazın, sıcaklardan olmalı, artıyor.
Ara söz veya ara cümle daima açıklandığı ögeden sonra gelir.
Ara söz ve ara cümleler iki virgül arasında veya iki kısa çizgi arasında verilir.
Virgülün Kullanılmadığı Yerler
- Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül kullanılmaz;
Onunla buluştukça kendime vakit ayıramıyordum.
- Metin içinde ve, veya, yahut, ya… bağlaçlarından önce de sonra da virgül kullanılmaz;
Bizimle gelebilirsin veya evde boş boş oturursun.
- Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül kullanılmaz;
Gelin olan kızlar hem ağlar hem gider.
- Cümlede pekiştirme ya da bağlama görevinde kullanılan da/de bağlacından sonra virgül kullanılmaz;
Dili sadeleştirme çalışmaları da çok önemli.
-Metin içinde -ınca/-ince anlamına gelecek şekilde kullanılan mı/mi ekinden sonra virgül kullanılmaz;
Aç kaldı mı sinirli oluyordu.
- Şart ekinden sonra virgül kullanılmaz.
Biraz sakin olursan olup biteni kavrayabilirsin.
Noktalı Virgül
1) Aralarında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır.
Dost ile ye, iç; alışveriş etme.
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
Doluya koydum, almaz; boşa koydum, dolmaz.
2) Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleler arasına konur.
Çocuğun sesini duyduk; annem bir yana ben bir yana koştuk.
Elim ayağıma dolaşıyor; sevincimi, heyecanımı gizleyemiyorum.
Merdivenler, buz tuttuğu için kayganlaşmıştır; dikkat edelim.
3) Virgül bulunan cümlelerde özneyi ayırmak için kullanılır.
Televizyon; göze, kulağa, duyguya, düşünceye, hitap ettiği için sevilir.
Yeni öğretmenimiz; akıllı, sevecen, anlayışlı birisi.
Okuduğum kitabı; arkadaşlarıma, kardeşime, akrabalarıma tavsiye ettim.
4) Cümle içinde virgülle ayrılan tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır.
Sayısal derslerden matematiği, kimyayı; sözel derslerden tarihi, türkçeyi seviyorum.
Sebzelerden kabak, pırasa; meyvelerden elma, kiraz almış.
Ayşe ve Zehra Anadolu lisesine; Merve ve Neslihan Fen lisesine gidecek.
İki Nokta
Öncelikle “iki nokta üst üste” demek bir anlatım bozukluğudur. Çünkü zaten yan yana iki nokta yoktur.
1) Kavramlarla ilgili tanım yapılacaksa kullanılır.
Psikoloji: İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalıdır.
Zamir: İsim olmadıklar halde ismin yerini tutan sözcüklerdir.
Hücre: Canlıların, canlılık özelliklerini gösteren en küçük birimdir.
2) Bir cümlede açıklama yapılacaksa kullanılır.
Başarısızlığın tek bir nedeni var: Disiplinsizlik.
Onun iki üstün yanı vardır: Çok çalışmak ve herkese yardımcı olmak.
Bir işi yapmanın sağlam yolu şudur: Bildiğinden şaşmamak.
Soru çözerken şunları yapmalıyız: Soruyu okumalıyız, sonra seçenekleri okumalıyız.
3) Kendisinden sonra örnek verilecekse iki nokta kullanılır.
Kitapta birçok yabancı sözcük var: rasyonel, ütopik…
Ömer Seyfettin’in eserleri şunlardır: Kaşağı, Diyet, Beyaz Elma, Yalnız Efe.
İftarda hafif yemekler yenebilir: çorba, fasulye, kabak.
Dünyanın en tanınmış tiyatro yazarları şunlardır: Sophokles, Victor Hugo.
4) Alıntılarda tırnak için işaretinden önce kullanılmaz.
5) Edebi eserlerde, karşılıklı konuşmalarda konuşan kişiden sonra kullanılır.
Ali: Nasılsın?
Ahmet: İyiyim, Sen?
Ali: Şükür.
NOT
İki noktadan sonra gelen açıklama bağımsız bir cümle ise, cümlenin kelimesi büyük harfle başlar. İki noktadan sonra örnekler sıralanacaksa küçük harflerle başlar.
İnsan üç şeye benzer: ağaca, suya, rüzgara.
Yararlı yiyecekleri hayatınızdan çıkarmayın: süt, peynir, yoğurt…
Annem her gece yatmadan önce bana şöyle derdi: Dua et, huzurlu uyu.
Vitrinde neler yoktu neler: küpeler, bilezik, gerdanlıklar…
Okulda başarılı olmanın bir kuralı vardır: Dersi iyi dinlemek.
Üç Nokta
Üç nokta yerine iki nokta veya üçten fazla nokta kullanılmaz.
1) Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur. Cümlenin devamını okuyucunu zihninde tamamlanması beklenir.
Gök sarı, toprak sarı, çiçekler sarı…
Sonra genzi yakan bilindik bir kömür kokusu…
Onu görmek için neler vermezdim ki…
Bir soğuk, bir soğuk…
2) Ard arda örneklerin sıralandığı cümlelerde örneklerin sürdürülebileceğini ifade etmek için kullanılır.
Yemekte neler vardı neler: köfte, dolma, börek, helva…
Caddede sıralanmış binalar, ağaçlar, insanlar…
3) Kaba sayıldığından dolayı veya bir başka sebepten dolayı açıklanmak, söylenmek istenmeyen kelimelerin yerine kullanılır.
Haberi …’dan duydum.
Olaya … Bey’in oğlu da karışmış.
4) Alıntılarda başta, ortada veya sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine kullanılır.
… İşte yıllar sonra rastladığım bu tanıdık yüz beni amansız bir kasırganın ortasına bırakıverdi.
… Türkçe’nin çekilmediği yerler vatandır, ancak çekildiği yerler vatanlıktan çıkar.
5) Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için kullanılır.
Hey gidi arkadaşım…
Ey bir bakışı dört cihana eş; sözüne özüne kurban olduğum…
Soru İşareti
1) Soru anlamı taşıyan kelime ve cümlelerden sonra kullanılır.
Beni tanıdın mı?
Kim?
Hanginiz bu konuyu anladı?
2) Cevabı zaten içinde olan soru cümlelerinde soru işareti kullanılır.
Bundan güzel haber mi olur?
Liderler içinde Atatürk gibisi var mı?
3) Bilinmeyen, kesin olmayan, şüpheyle karşılanan yer, tarih… gibi durumlarda kullanılır.
Yunus Emre (1240? – 1320)
Ankara’dan Sinop’a 3 (?) saatte gitmiş.
4) Bir söze inanılmadığı, sözün şüphe ile karşılandığını bildirmek için kullanılır.
Adam çok çalıştığını (?) söyledi.
Her gün elli sayfa (?) okurmuş.
5) Bazı cümleler soru işareti barındırmağı halde soru cümlesidir.
Ali şaşırdı. Olayın devamını merak etti.
Vedat’a döndü:
-Sonra?
Yaşınız?
NOT
Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur.
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaktan mı?
Ödevin için kütüphaneye gittin mi, iyi bir araştırma yaptın mı?
NOT
İçinde soru kelimeleri, soru eki barındıran; ama anlamca soru ifadesi olmayan cümlelerin soru cümlesi olmadığını biliyoruz; bunların sonuna soru işareti konmaz.
Akşam oldu mu herkes evine döner.(zaman)
Yapar mı yapmaz mı bilmiyorum.
Arkadaşına bu kitabı nasıl bulduğunu sordu.
Akıllı mı akıllı bir çocuk.(pekiştirme)
Bunu ne zaman aldığımı hatırlamıyorum.
Ünlem İşareti
1) İçinde ünlem ifadesi (sevinç, acı, heyecan, korku, şaşma… ) bulunan cümlelerin sonuna konur.
Aşk olsun!
Of, ne kadar büyük bir ev!
Aman yarabbim, korkunç!
Ne güzel şey!
Eyvah! Anahtarı evde unuttum.
2) Sesleme, hitap, uyarı, sözlerinden sonra kullanılır.
Yeter, susun!
Hey! Buraya gelir misin?
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!
Ey! Türk gençliği.
3) Alay, kinaye, küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra parantez içinde ünlem işareti kullanılır.
Onun ne kadar akıllı (!) olduğunu biliriz.
Çok düşüncelisin (!) Teşekkürler.
İsteseymiş iki günde bu kitabı bitirirmiş (!) ama vaktini buna ayıramazmış.
NOT
Ünlem işareti: !
Ünlem: ah, tüh, eyvah, of…
NOT
Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra kullanılacağı gibi, cümlenin sonuna da konur.
Tüh, yine yenildik!
Tüh! Yine yenildik.
Eyvah, ödevimi unuttum!
Eyvah! Ödevimi unuttum.
Tırnak İşareti
1) Özel olarak belirtilmek istenen, vurgulanmak istenen sözler, söz grupları tırnak işareti içine alınır.
Yitirdiği saygınlığın bedelini “çocukları” da ödüyordu.
Son günlerde bir “enflasyon sözü aldı başını gitti.
Siz de mi “özgürlük” kavramını aynı şekilde açıklıyorsunuz?
2) Cümle içinde kitapların, yazıların isimleri, başlıklar tırnak içinde yazılır.
“İzmir üzerine dünyada başka şehir yoktur.” diyorlar.
Atatürk “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” der.
NOT
Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan noktalama işareti tırnak içinde kalır.
“Çalışmak, başarının anahtarıdır.” dedi babam.
NOT
Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz.
Yahya Kemal’in “Aziz İstanbul ”unu okudun mu?
NOT
Tırnak içinde verilen alıntı cümleden sonra nokta işareti gelse de cümle küçük harfle devam eder.
Müdür hepimize “Bu işte hepimizin görev alması lazım.” dedi.
NOT
Söylendiği şekilde yazıya aktarılmayan sözler tırnak içine alınmaz.
Atatürk, Türk olmanın mutluluğunu belirtmiştir.
NOT
Tırnak içinde verilen cümlelerin içinde tekrar tırnak içine alınması gerek sözcükleri belirtmek için tek tırnak işareti kullanılır.
“Okul hayatım boyunca ‘hiçbir zaman’ zayıf not almadım.” dedi.
Öğretmenimiz “Şiirler içinde ‘Han Duvarlar’ gibisi var mı?” dedi ve şiiri okumaya başladı.
Yay Ayraç
1) Cümlenin anlamını tamamlayan, ama cümlenin yapısıyla doğrudan ilgisi olmayan açıklamalar için; yani cümle dışında kalan ek bilgiler için yay ayraç kullanılır.
Bu bölgenin akarsularını (Aslında akarsu demek doğru değil.) sanayi atıklarından kurtarmalıyız.
Sevdiği insanlar için (Sayıları az olsa da fark etmez.) yapamayacağı yoktur.
2) Hem tiyatro eserlerinde, hem senaryolarda konuşan kişinin hareketlerini ve durumunu göstermek için kullanılır.
İhtiyar kadın: (Yavaş yavaş görevliye yaklaşır.) Bana yardım edin, lütfen…
Ali:
- (Kız kardeşinin elini sıkıca tutar.) Canım kardeşim, biz birbirimize emanetiz.
3) Alıntı yapılan eseri ve yazarı aktarmak için kullanılır.
Bu vatan ya senindir, ya kimsenin. (Ahmet Hikmet MÜFTÜOĞLU)
4) Bir söze; alay, küçümseme anlamları katmak için ünlem işareti parantez içine alınır.
Onun ne kadar eli açık biri olduğunu (!) herkes bilir.
Adam uyanık (!) olduğunu iddia ediyor.
5) Bir bilginin şüpheyle karşılandığını ve kesin olmadığını göstermek için soru işareti yay ayraç içinde kullanılır.
Yunus Emre 13. Yüzyılda (?) yaşamış.
Bu konuda bir şey bilmediğini (?) söylüyor.
6) Yabancı kelimelerin okunuşu yay ayraç içinde verilir.
Rousseau (Rosu) Fransız Edebiyatında romantizmin önemli temsilcilerindendir.
NOT
Özel veya cins isme ait ek yay ayraçtan önce yazılır.
Şimdiki zaman ekini (-yor) cümlede kullandık.
Mevlana’nın (1207-1273) hayatı ile ilgili araştırma yap.
NOT
Yay ayraç içinde tekrar ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.
Peyami Safa [ Server Bedi ( 1899-196)] roman türünde başarılıdır.
NOT
Bibliyografik künyelerde ayrıntıları göstermek için köşeli ayraç kullanılır.
Halit Ziya [Uşaklıgil], Aşk-ı Memnu
Kesme İşareti
1) Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretleriyle ayrılır.
Atatürk’üm
Yunus Emre’den
Türkiye Cumhuriyeti’ni
Marmara Denizi’nden
Taksim Meydanı’nı
Nobel Barış Ödülü’nü
2) Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır.
TBMM’nin
TDK’ye
TV’ye
3) Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.
İl yanmazken ben yanarım derdine.
Engel aramızı açtı n’eyleyim.
4) Sayılara getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır.
1984’te doğdum.
Kardeşim 5’inci sırada.
5) Belirli tarih bildiren ay ve gün adlarına getirilen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır.
12 Eylül’de sınava girecek.
5 Temmuz’a sıra almış.
Nerelerde Kesme İşareti Kullanılmaz?
1) Özel isimlere gelen yapı ekleri ve çokluk ekleri kesme işareti ile ayrılmaz.
Türklerin
Türkçe
Müslümanlık
Avrupalı
Ahmetler
Atatürkçülüğün
Selçuklularda
Osmanlıların
2) Unvanlardan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Başbakanca
Türk Dil Kurumu Başkanına göre.
NOT
Başbakanlık, Rektörlük vb. sözlere ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe şeklinde yazılır.
3) Kurum, kuruluş ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Anadolu Ajansının
Türkiye Büyük Millet Meclisine
Türk Dil Kurumundan
Bakanlar Kurulunun
Halk Bankasına
İstanbul Arkeoloji Müzesine
Rumeli Lokantasının
4) Akım, çağ, dönem adlarından sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Eski Çağın
Yükselme Döneminin
Türk Edebiyatına
Kısa Çizgi
1) Satıra sığmayan kelimeler bölünürken kısa çizgi kullanılır.
… bah-
Çemizde
2) Ara söz ve ara cümleleri ayırmak için ara söz ve ara cümlelerin başına ve sonuna koyulur.
Amcam – babamın küçüğü- bana sahip çıktı.
Ankara -ülkemizin kalbi- bu mevsimde soğuktur.
Kemal Bey -belki de yarın ölecek- çok hasta görünüyor.
3) Heceler, fiil, kök ve gövdeleri göstermek için kısa çizgi kullanılır.
o-kul-da-yım
du-rak
dur-ak
koş- (mak)
4) Dil bilgisinde yapım eklerinin başında kısa çizgi kullanılır.
-lı, -lık, -cı
5) Kelimeler ve sayılar arasında “ve, ile, ila, den…” anlamları sağlamak amacıyla kullanılır.
Ankara-İzmir ulaşımına düzenlemeler getirdiler.
Real Madrid-Barcelona maçı bu akşam.
NOT
Cümle içinde yazı ile yazılan sayılar tekrarlanırken araya kısa çizgi konmaz.
Bundan on beş sene önce onu görmüştüm.
Kapının önünde üç beş kişi bekliyor.
Uzun Çizgi
1) Yazıda satır başında verilen konuşmalardan önce kullanılır. Bu nedenle uzun çizgiye konuşma çizgisi de denir.
İstanbul’a gelen herkese sorulan sorular şunlardır:
–Kız kulesine karşı oturup boğazı seyrettin mi?
2) Oyunlarda konuşan adından sonra uzun çizgi koyulur.
Bekir Bey – Benden isteğiniz nedir?
Sıtkı Bey – Biraz sessizlik!
NOT
Konuşmalar tırnak içinde verildiği zaman uzun çizgi kullanılmaz.
Yaşlı adam, “birazdan ulaşacağımız köy, bizimle beraber büyüdü.” dedi.
Eğik Çizgi
1) Mısraların yanyana yazılması gereken durumlarda mısralar arasına konur.
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var / Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz
Ya gözler altındaki mor halkalar / Neden böyle düşman görünürsünüz
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
2) Adres yazarken semt, şehir, apartman, daire numarası arasına konur.
Gökyüzü sokağı, No: 21/47 Kızılay/ANKARA
3) Tarih yazılırken ay, gün, yıl arasında kullanılır.
11/10/2017
4) Dil bilgisinde eklerin farklı hallerini göstermek için eğik çizgi kullanılır.
lık/lik/luk/lük
YAZIM KURALLARI
SATIR SONUNA SIĞMAYAN KELİMELERİN BÖLÜNMESİ
1) Türkçe ’de satır sonuna sığmayan kelimeler, hecelerine ayrılarak bölünür ve satır sonuna kısa çizgi koyulur.
… bakı-
şıyor.
2) Birleşik sözcükler satır sonunda tek bir sözcükmüş gibi düşünülür, hecelerine ayrılırken de öyle ayrılır.
Baş-
(yanlış) öğretmen
Başöğ-
(doğru) retmen
3) Satır sonunda veya satır başında tek harf gelecek şekilde bölünmemelidir kelimeler.
u-
(yanlış) çurtma
Uçurt-
(doğru) ma
4) Kesme işareti satır sonuna geldiği zaman, sadece kesme işareti kullanılır ayrıca kesme işareti kullanılmaz.
Ankara’
nın
2017’
de
-da -de eki ve da de Bağlacının Yazılması
1) Bağlaç olan -da, -de daima ayrı yazılır.
Ben de sizinle gelirim
Bu oyunun kurallarını Ali de bilir.
2) Bağlaç olan -da, -de özel isimlerden sonra gelse de kesme işareti ile ayrılmaz.
TBMM de bu karara tepkili.
3) Bağlaç olan -da, -de hiçbir zaman ünsüz sertleşmesine uğramaz.
Bu ağaç ta kurumaya başladı. (yanlış)
Bu ağaç da kurumaya başladı. (doğru)
4) Bulunma durum eki -da, -de kelimeye daima birleşik yazılır.
Senin sınıfında ödevini yapmayan öğrenciler var mı?
5) Bulunma eki -da, -de ünsüz sertleşmesi kuralına uyar.
Bu kitapta bu konu çok güzel anlatılmış.
“ki”nin Yazımı
1) Bağlaç olan ki daima kelimeden ayrı yazılır.
Anladım ki bu işin sonu yok.
Bahar ki can verir kuru oduna bile.
2) Bağlaç olup da bitişik yazılan kalıplaşmış “ki”ler şunlardır:
Sanki
Oysaki
Mademki
Belki
Halbuki
Çünkü
Eğerki
Meğerki
3) Sıfat yapma göreviyle kullanılan -ki kelimeye bitişik yazılır.
Evdeki halı
Yarınki maç
Duvardaki saat
4) İlgi zamiri olarak adın yerini tutan -ki eki de bitişik yazılır.
Benimki çok eskimiş, senin telefonundan alacağım.
Kendi kitabını getirmeyince arkadaşınınki ile idare etti.
5) ki ilgi zamiri cümleden çıkarılırsa, anlatım bozulur. Bağlaç olan ki cümleden çıkarılsa anlam bozulmaz.
Şunu bilmen gerekiyor ki seni destekliyoruz.
Ben buraya park ettim, seninki nerde?
Soru Eki -mı, -mi, -mu, -mü ’nün Yazımı
1) Bu edat gelenekselleşmiş olarak kelimeden ayrı yazılır, kendisinden önce gelen kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumuna uyar.
Düşündün mü?
Okudun mu?
2) Soru ekinden sonra gelen ekler, soru ekine bağlı yazılır.
Sen de benimle gelir misin?
3) Soru ekinin edatı olan -mı, -mi, -mu, -mü ile olumsuzluk ekinin daralmış hali olan -mı,-mi, -mu, -mü karıştırılmamalıdır.
Yıllardır çalışmıyor.
Beni dinlemek istemiyor.
4) Bu ek soru anlamı dışında da cümleye anlamlar katabilir. Farklı anlamlara gelecek şekilde kullanıldığı zaman da kelimeden ayrı yazılır.
Güzel mi güzel bir bahçesi var.
Yaz geldi mi herkes sokağa dökülür.
Beni anladın mı çok seviniyorum.
NOT
Fiillerden sonra gelen tüm -de, -ki ve mi’ler ayrı yazılır.
Ek Fiilin Yazımı
1) Ek fiilin çekimli biçimleri (-idi, -imiş, ise) kendinden önceki kelimeye ayrı da yazılabilir, bitişik de.
İkinci idi.
İkinciydi.
2) Ünlü ile biten kelimeye bitişik yazıldığında başındaki “i” ünlüsü düşer, yerine kaynaştırma ünsüzü gelir; büyük ünlü uyumuna da uymuş olur.
Akıllıydı
Yaşlıydı
İlgiliydi
3) Ek fiil ünsüz ile biten kelimelere bitişik yazıldığında “i” ünlüsü düşer.
Kalındı
Yavaştı
4) Ek fiilin zarf fiil eki almış halinde de aynı kurallar geçerlidir; fakat bu ek fiil büyük ünlü uyumu kuralına uymaz.
Gelir iken
Okurken
Evdeyken
“ile”nin Yazımı
1) “ile” ayrı olarak yazılabildiği gibi, kelimeye bitişik de yazılabilir.
Çiçek ile
Çiçekle
2) ile ünlü uyumlarına uyar.
Babam ile
Babamla
3) ile ünlüyle biten kelimelere ek olarak getirildiğinde “i” ünlüsü düşer ve araya “y” ünsüzü girer.
Arkadaşı ile
Arkadaşıyla
Pekiştirme Sözcüklerin Yazımı
1) Pekiştirme sözcükler bitişik yazılır.
Apaçık
Dümdüz
2) Bazı pekiştirmeler oluşurken ses türemesi olur.
Sapasağlam
İkilemelerin Yazımı
1) İkilemeler ayrı yazılır.
Yavaş yavaş
Düşe kalka
Koşa koşa
2) İkilemeler arasında noktalama işaretleri kullanılmaz.
Konuklarıyla tek tek kucaklaştı.
3) Bazı ikilemeler yeni bir varlığı karşıladığı için bitişik yazılır.
Çıtçıt
Dırdır
Hoşbeş
Cırcır (böceği)
Kısaltmaların Yazımı
1) Kuruluş, ülke, kitap, dergi kısaltmaları kelimenin ilk harfi büyük olacak şekilde yazılır.
TBMM
NATO
TR
İTÜ
MEB
2) Gelenekleşmiş olan T.C ve T. kısaltmaların dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta konmaz.
3)Element ve ölçülerin kısaltmaları uluslararası kabul edilmiştir. Bunlara gelen ekler sözcüğün okunuşuna göre yazılır. Ekler nokta kullanılmayacağı için kesme işareti ile ayrılır.
kg (kilogram)
H (hidrojen)
dk’da
cm’den
mg’ı
4) Kuruluş, dergi, element, ölçülerin dışında kalan kelimelerin kısaltmasında, işkk harf ile birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan kelime özel isim ise ilk harf büyük, cins isim ise ilk harf küçük yazılır.
Alb. (Albay)
İng. (İngilizce)
- (sayfa)
5) Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesme işareti ile ayrılmaz. Ek kelimenin okunuşuna uygun getirilir.
Alm. dan
Alb. yı
6) Büyük harflerle yapılan kısaltmalara ek getirilirken kısaltmanın okunuşuna göre ek yazılır.
TBMM’ne (Y)
TBMM’ye (D)
TDK’nun (Y)
TDK’nın (D)
7) Yönlerin kısaltması daima büyük yazılır.
K (kuzey)
GB (güneybatı)
8) Özel isim olmayan kelimelerin kısaltması küçük harfle başlar.
bkz. (bakınız)
- (ve benzeri)
- (sıfat)
- (cilt)
Bu kısaltmalara ek getirilen kelimenin uzun şeklinin okunuşu esas alınır ve kesme işareti ile ayrılmaz.
vb.leri
sf.lar
vs.den
9) Sert sessiz ile biten kısaltmalara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde okunuşta da yazarken de sondaki sert ünsüz yumuşamaz.
AGİK’in (agikin diye okunur, agiğin diye okunmaz)
TÜBİTAK’a (Tübitak’a diye okunur, Tübitağa diye okunmaz)
NOT
“Birlik” kelimesiyle kurulan kısaltmalarda yumuşuma görülür.
Çukobirlik’e (Çukobirliğe diye okunur)
10) Bazı kısaltmalar kelime gibi oluşturulmuştur. Bunlara getirilen ekler düz okunuşa göre belirlenir.
BOTAŞ’a
TEDAŞ’ta
SEKA’nın
Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
1) Cümleler büyük harfle başlar. Nokta, iki nokta, üç nokta, ünlem, soru işaretinden sonra gelen her cümle büyük harfle başlar.
2) Dizeler büyük harfle başlar.
Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü
Kız kardeşimin gelinliği…
3) Özel isimler büyük harfle başlar.
Özel İsimler
1) Kişi adları, soyadları ve takma adlar büyük harfle başlar.
Mustafa Kemal Atatürk
Kör Mustafa
Avni ( Fatih Sultan Mehmet)
Kirpi ( Refik Halit Karay)
2) Kişi adlarından önce ve sonra gelen ve makam ve mevki, unvan bildiren isimler büyük harfle başlar.
Prof. Cem Dilçin
Komutan Atatürk
3) Saygı bildiren sözlerden sonra gelen makam, mevki, unvan bildiren adlar büyük harfle başlar.
Sayın Vali
Sayın Rektör
Makam ismi özel adın yerine kullanıldıysa büyük harf ile başlar.
Bugün Vali okulumuzu ziyaret edecek.
4) Mektuplarda hitap kelimeleri büyük harfle başlar.
Sevgili Kardeşim
5) Hayvanlara verilen isimler büyük harfle başlar.
Tekir
Pamuk
Minnoş
6) Millet, boy adları büyük harfle başlar
Türk
Yunan
Kayı
Oğuz
7) Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
Türkçe
Fransızca
Azeri Türkçesi
8) Devlet adları büyük harfle başlar.
Türkiye Cumhuriyeti
9) Din, mezhep adları; bunların mensuplarını bildiren adlar büyük harfle başlar.
Müslümanlık
İslamiyet
Hristiyan
Katolik
Budist
10) Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.
Allah
Zeus
NOT
Tanrı, Allah, ilah sözleri özel ad olarak kullanılmazsa küçük harfle başlar.
Bu sanatçı müzik dünyasının ilahıdır.
Eski Yunan tanrılarını biliyor muydun?
*Bazı dini kavramlar gelenekselleşmiş olarak küçük harfle başlar
cennet
sırat köprüsü
11) Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
Güneş
Dünya
* “Dünya, güneş, ay” sözcükleri gündelik yaşamda, terim anlamından uzaklaşırsa küçük harfle başlar.
Bugün bitirmem gereken dünya kadar iş var.
Odaya güneş girmiyor.
12) Kıta, bölge adları büyük harfle başlar.
Avrupa Kıtası
Doğu Anadolu Bölgesi
13) Yer yön bildiren sözcükler tek başına ya da özel isimlerden sonra kullanılırsa küçük harfle, özel isimden önce kullanılırsa büyük harfle başlar.
Doğu Anadolu
Batı Karadeniz
Anadolu’nun batısı
Anadolu’nun doğusunda kış mevsimi soğuktur.
Kış mevsimi Doğu Anadolu’da soğuktur.
14) Dağ, ova, deniz, göl, ırmak isimleri eğer kendinden önceki isme dahilse büyük harfle başlar, dahil değilse küçük harfle başlar.
Ağrı Dağı
Van Gölü
Ege Denizi
15) Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, sokak kelimeleri büyük harfle başlar.
Gül Sokağı
Mustafa Kemal Bulvarı
*Yer bildiren özel isimler kısaca söylendiği zaman kelime büyük harfle başlar.
Hisar’dan
Boğaz’dan
*Özel ada dahil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, bucak, köy isimleri küçük harfle başlar.
Adana şehri
Meram ilçesi
Aktaş köyü
16) Kurum, kuruluş, kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
Maliye Bakanlığı
Bakanlar Kurulu
17) Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
Medeni Kanun
Tüketiciyi Koruma Yasası
Borçlar Hukuku
18) Saray, köşk, han, kale, anıt, köprü isimleri büyük harfle başlar.
Topkapı Sarayı
Diyarbakır Surları
Harput Kalesi
19) Kitap, gazete, dergi, sanat eserlerinin her kelimesi büyük harfle başlar.
Sinekli Bakkal
Öyküm Yedi İklim ’de yayımlandı.
*Kitap, dergi, makale… adlarında yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında “ve, veya, ile, -da, -de” sözleri ve “mı, mi” soru eki küçük harfle yazılır.
Leyla ve Mecnun
Mavi ve Siyah
*Özel adın tamamı büyük yazıldığında bu sözler de soru eki de büyük yazılır.
KEREM İLE ASLI
20) Milli ve dini bayramlarla bayramlar ile bayram niteliği kazanmış günlerin adları büyük harfle başlar.
Kurban Bayramı
Zafer Bayramı
Anneler Günü
21) Tarihi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
Tanzimat Dönemi
İlk Çağ
Milli Mücadele Dönemi
22) Özel isimlerden türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.
Türklük
Türkleşmek
Türkçe
23) Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerin özel adları büyük harfle başlar.
Van kedisi
Hindistan cevizi
İngiliz anahtarı
24) Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
Seninle 12 Mart 2011 Salı günü buluşalım. (doğru)
Seninle 12 mart 2011 Salı günü buluşalım. (yanlış)
Düğünleri 21 Temmuz’ da yapacak. (doğru)
Düğünleri 21 temmuzda yapacak. (yanlış)
2024’ün Nisan ayında yazılı olacağız.
29 Mayıs 1453 Salı günü İstanbul alındı.
1919 senesi Mayıs’ın 19. Günü Samsun’a çıkıldı.
10 Kasım’ daki programa Murat da katılır.
*Cümle içinde geçen gün, ay, yıl isimleri küçük harfle başlar.
Yürütme Kurulu toplantılarını salı günleri yaparız.
Bu yıl okullar haziran ayında açılacak.
Sınavımız perşembe günü yapılacak.
Okullar genellikle eylülün ikinci haftası açılır.
25) Cümle içinde tırnak veya parantez içine alınan cümleler büyük harfle başlar.
Atatürk “Bütün ümidim gençliktedir.” Diyor.
*Ancak iki kısa çizgi arasına alınan cümleler büyük harfle başlamaz.
Okullar açıldığında -sen de biliyorsun- çok hevesliydi.
Ahmet – en büyük yeğenim- hep beni örnek aldı.
26) Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar.
Nuray teyzeme gideceğiz.
* Akrabalık adı olup da lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar
Nene Hatun
Gül Baba
Susuz Dede
Birleşik Kelimelerin Yazımı
İki veya daha çok sözcüğün yeni bir kavramı karşılamak üzeri birleşip kalıplaşmasıyla oluşan sözcüklere birleşik sözcükler denir.
Birleşik sözcüklerin bazıları ayrı yazılırken bazıları bitişik yazılır.
Bitişik Yazılan Bazı Kelimeler
1) Ses düşmesine veya ses türemesine uğramış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Cumartesi (Cuma+ertesi)
Nasıl (ne+asıl)
Sütlaç (sütlü+aş)
Hissetmek (his+etmek)
Emretmek (emir+etmek)
2) Kelimelerden biri veya her ikisi anlamını kaybettiyse birleşik yazılır.
Aslanağzı
Kargaburnu
Kabakulak
Suçiçeği
Kuşpalazı
3) Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır.
Yapıverdi
Yapabilir
Bakakaldı
Düşeyazdı
4) Bir veya iki kelimesi emir kipiyle kurulmuş kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Ateşkes
Yapboz
Örtbas
5) Bazı sıfat fiil eklerinin kalıplaşmasıyla oluşan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Bilgisayar
Dalgakıran
6) İkinci kelimesi “dı, di, du, dü; tı , ti, tu, tü” geçmiş zaman ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Gecekondu
Mirasyedi
7) Her iki kelimesi de geçmiş zaman veya “-r, -ar, er” geniş zaman eklerini almış ve kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Kaptıkaçtı
Yanardöner
8) Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst, üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Gerçeküstü
Bilinçaltı
Akşamüstü
Suçüstü
Ayaküstü
Olağanüstü
Yüzüstü
Ayaküzeri
Akşamüzeri
9) İki veya daha çok kelimenin birleşmesiyle oluşan birleşik adlar bitişik yazılır.
Atatürk
Çanakkale
10) Ara yönleri belirten birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Güneybatı
Güneydoğu
11) Kanunda bitişik geçen, bitişik olarak tescil edilen kuruluş adları bitişik yazılır.
Dışişleri
Yükseköğretim
Genelkurmay
12) Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan, hastalık isimleri bitişik yazılır.
Karadut
Sarıçiçek
13) Baş sözcüğüyle yapılan sıfat tamlamaları, bir topluluğun yöneticisi anlamındaki baş sözcüğüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.
Başhekim
Başöğretmen
Başkahraman
Başkarakter
Başçavuş
Aşçıbaşı
14) “Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb.” sözlerle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Ağabey
Hanımefendi
Hacıağa
Paşababa
Kadınnine
Efendibaba
15) “sever, sayar, perver, şinas, perest” kelimeleri ile yapılan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Misafirperver
Hayalperest
Yurtsever
16) “ev, hane, name, zade, zede” kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Basımevi
Dershane
Kazazede
Amcazade
Seyahatname
Huzurevi
Orduevi
Öğretmenevi
Çayhane
NOT
Eczahane, hastahane, postahane, pastahane kullanımdaki yaygınlık dolayısıyla eczane, hastane, postane, pastane şeklinde yazılır okunur.
17) Öngörmek, vazgeçmek, başvurmak, elvermek sözcükleri kurala aykırı olarak gelenekselleşmiş, bitişik yazılmaktadır.
*Arapça ve Farsçanın kurallarıyla yapılan tamlamalar bitişik yazılır.
Misakımilli
Hüsnükuruntu
Aleykümselam
Hamdüsena
gayrimenkul
19) “Biraz, birkaç, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, herhangi” gelenekselleşmiş olarak bitişik yazılır.
Ayrı Yazılan Bitişik Kelimeler
1) “etmek, olmak, eylemek” yardımcı eylemleri ile kurulan ve herhangi bir ses düşmesi, türemesi olmayan birleşik eylemler bitişik yazılmaz.
Arz etmek
Boş olmak
Dans etmek
Terk etmek
Söz etmek
Yok olmak
Kabul eylemek
2) Birleşme sırasında hiçbir veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Köpek balığı
Ayrık otu
Çakmak taşı
Çevre yolu
Hava yolu
Açık öğretim
Ana dil
Dil bilgisi
Ses bilgisi
Su böreği
Gök taşı
Gece yarısı
Azı dişi
Anlam bilgisi
Gün ortası
Kutup yıldızı
İş bölümü
Yer çekimi
NOT
“Birebir” kelimesi bukalemun gibidir. Yerine göre bitişik, yerine göre ayrı yazılır. “Etkisi kesin olan” anlamında ise bitişik yazılır.
Bu ilaç ağrına birebir.
Gerçekten ölçü bildiriyorsa ayrı yazılır.
Pilav yaparken ölçüyü bire bir tutarsan o pilav harika olur.
3) “Dış, iç, sıra” sözleriyle oluşturulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Yurt içi
Olağan dışı
Ceviz içi
Kanun dışı
Sınır ötesi
Yasa dışı
Yanı sıra
Ardı sıra
Aklı sıra
NOT
“Yan yana” kelimesi ayrı yazılırken, “apayrı” kelimesi birleşik yazılır. Çünkü dilimizde ikilemeler ayrı, pekiştirmeler bitişik yazılır.
4) Somut olarak yer belirten “alt” ve “üst” sözcükleri ile oluşan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Deri altı
Arka üstü
Su altı
5) “alt, üst, ana, ön, arka, yan, karşı, iç, orta, sol, peşin” sözlerinin başa getirilmesiyle oluşan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Alt yazı
Ön yargı
Ana bilim
Dış hat
İç savaş
Yan cümle
Art niyet
Ön söz
Yan etki
Bazı Birleşik Kelimelerin Yazımı
Birdenbire
Birebir (etkili)
Birbirine
Hiçbir
Pekiyi
Bugün
Birkaç
Birçok
Biraz
Birtakım
Herkes
Gitgide
Günbegün
Günaşırı
Rengarenk
Öteberi
Suspus
Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
Bire bir(ölçü)
Bir an
Bir şey
Bir gün
Herhangi bir
Her bir
Her an
Her gün
Her yer
Her şey
Sağ ol
Pek az
Pek çok
Alıntı Kelimelerin Yazımı
1) İki ünsüzle başlayan batı kökenli alıntı kelimelerde ünsüzler arasına ünlü koymadan yazılır.
Gram
Gramer
Grup
Kral
Kredi
Kritik
Plan
Problem
Program
Proje
Prova
Slogan
Spor
Staj
Trafik
Tren
*Tıraş, kulüp ve gardırop istisnadır.
2) İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan batı kökenli sözcüklerde ünsüzler arasına ünlü konmaz.
Alafranga
Apartman
Elektrik
Kilogram
Telgraf
3) Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki “g” ünsüzleri olduğu gibi konur.
Paragraf
Program
Psikolog
Türkolog
Sayıların Yazımı
1) Birden fazla kelimeden oluşmuş sayılar ayrı yazılır.
Kırk beş
Üç yüz kırk dört
2) Çek, senet, bankacılık işlemlerinde sahtekarlığı önlemek amacıyla bitişik yazılır veya rakam kullanılır.
1.500.000 lira
altıyüzelliTL (650,00)
3) Saat ve dakika yazarken rakam da yazı da kullanılabilir.
13.30’da
Yediye çeyrek kala uyandım.
4) Sayılardan oluşan oyun adları bitişik yazılır.
Beştaş
Dokuztaş
Altmışaltı
5) Notaları niteleyen sayılarda ayrı yazılır.
On altılık
6) Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, kitap ve dergi ciltlerinde, sayfa numaralandırmada ve maddelerin sıralanmasında kullanılır.
- yüzyıl
- Murat
7) Dört ve dörtten çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzeri üçlü gruplar halinde yazılır.
360,444
8) Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.
20,5
9) Sıra sayıları yazıyla da rakamla da gösterilebilir.
Altıncı
6.
6’ncı (altı/ncı)
10) Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
Üçer (doğru)
3’er (yanlış)
Dokuzar (doğru)
9’ar (yanlış)
Kısaltmaların Yazımı
Kısaltma Nedir?
Bir kelime, terim veya özel bir ismin içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile kısaca ifade edilmesi, sembolleştirilmesine kısaltma denir.
Tc. T. m.ö. m.s,
1) Kurum ve kuruluş adlarının kısaltmaları yapılarken araya nokta konmaz; bütün harfler büyük yazılır.
TBMM
PTT
DSİ
TDK
KKTC
2) Gelenekselleşmiş olan T.C ve T. (Türkçe) kısaltmaları dışında büyük harfle yapılan kısaltmalarda harfler arasına nokta konmaz.
3) Tek bir sözcüğün kısaltması yapılıyorsa kısaltmanın sonuna (.) konur.
Dr.
Cad.
bk.
Bu kısaltmalar özel isimse, sadece ilk harf büyük yazılır.
Alb., Av., Dr., Mah….
4) Bazı kısaltmalar kelime gibi oluşturulmuştur.
ASELSAN
BOTAŞ
SEKA
TÖMER
Bunlara getirilen eklerde düz okunuşa göre belirlenir.
ASELSAN’da
BOTAŞ’a
SEKA’ya
5) Elementlerin ve ölçülerin kısaltmalarında nokta kullanılmaz. Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır.
mm’ye (doğru)
mm’yi (yanlış)
cm’yi (doğru)
cm’ye (yanlış)
g’dan (doğru)
g’ye (yanlış)
mg’ı (doğru)
mg’si (yanlış)
6) Sert sessizle biten kısaltmalara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde, okunurken sondaki sert ünsüz yumuşamaz.
AGİK’in
TÜBİTAK’a
Birlik kelimesiyle yapılan kısaltmalarda yumuşama görülür.
ÇUKOBİRLİK’e (çukobirliğe)
Ses Olayları ile İlgili Yazım Kuralları
1) Ünlü daralması yazıda gösterilir.
Bilmiyor (bilmeyor)
Söylüyor (söyleyor)
2) Daralma olmaması gerekirken söyleyişte görülen daralmalar yazıda gösterilmez.
Gelmiyen (yanlış)
Gelmeyen (doğru)
Bekliyeceğim (yanlış)
Bekleyeceğim (doğru)
Tarihlerin Yazımı
1) Tarihler üç farklı şekilde yazılır.
21.07.1983
21 Temmuz 1983
21 / 07 / 1983
Tarihlerin yazımında gün, ay, yıl sıralaması takip edilir. Yani tarihler yazılırken zaman dilimi en kısa olandan en uzun olana doğru yazılır.
2) Ay adı yazı ile belirtildiği zaman gün, ay ve yıl arasında herhangi bir noktalama işareti konmaz.
15 Mayıs 1976 (doğru)
- Mayıs. 1976 (yanlış)
3) Gün ve ay adları yanlarında sayı olmadan yazıldıklarında; yani kesin bir günü bildirmiyorsa küçük, bilinen bir tarihi anlatıyorsa büyük harf ile yazılır.
Geçen yıl Salı seni aramıştım. (yanlış)
Geçen yıl salı seni aramıştım. (doğru)
21 Temmuz evlilik yıldönümümüzdür.
10 Kasım’da tüm millet yasa bürünür.
31 Mart ayaklanması
4) Tarih bildiren sorulardan sonra ek gelirse, ek kesme işareti ile ayrılır.
Okulumuz 15 Eylül 2018’de eğitim öğretime başlayacak.
Yön Adlarının Yazımı
1) Yön bildiren sözcük özel isimden sonra gelirse küçük önce gelirse büyük yazılır.
Ankara’nın batısı
Anadolu’nun doğusu
Doğu Anadolu
2) Ara yönler daima küçük harfle ve bitişik yazılır.
Bugün güneydoğu tarafına gideceğim
3) Yönlerin kısaltması daima büyük harfle yazılır.
Kuzey = K
Güneydoğu = GD
4) Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirirse “doğu” ve “batı” kelimelerinin ilk harfi büyük yazılır.
Bu olaylara Batı büyük tepki gösterdi.
Biz Doğu medeniyetlerini iyi tanırız.